Odrzucenie spadku po zadłużonym spadkobiercy
W dzisiejszych czasach wiele osób zadłuża się, co często prowadzi do tego, że osoba zmarła pozostawia po sobie długi. Rodzina zmarłego często nie ma wiedzy, że takie długi istnieją. Zadłużony spadek jest problemem. Jeżeli spadkodawca nie pozostawił testamentu z mocy ustawy spadkobiercami zgodnie z kodeksem cywilnym jest jego najbliższa rodzina. Odrzucenie spadku po bracie, ojcu czy innym członku rodziny, który zmarł zadłużony jest z reguły najbezpieczniejszym wyjściem. W razie nie odrzucenia spadku dziedziczymy również długi. Co i w jakim czasie należy zrobić by nie dopuścić do takiej sytuacji? Czy nasze dzieci mogą odziedziczyć taki dług spadkowy? Na te pytania postaramy się udzielić podstawowych informacji.
Co oznacza odrzucenie spadku?
Odrzucenie spadku oznacza, że spadkobierca odrzuca wszystko co wchodzi w skład spadku, zarówno majątek, jak i zadłużenie. To, czy należy odrzucić spadek zależy od porównania tych dwóch rzeczy. Jeżeli zadłużenie przekracza wartość majątku spadkowego, to najbardziej zasadne jest odrzucenie spadku. Trzeba podkreślić, że nie jest możliwe odrzucenie części spadku.
Przykład:
Pan Jan odziedziczył spadek po swoim ojcu. W skład spadku wchodzą nieruchomości warte 1 milion złotych a także zadłużenie z tytułu niespłaconych pożyczek w wysokości 2 milionów złotych. W takiej sytuacji pomimo sporej wartości majątku wielkość zadłużenia przewyższa majątek i zasadne jest odrzucenie spadku.
Ile mamy czasu na odrzucenie spadku?
Oświadczenie o odrzuceniu spadku powinno być złożone przez spadkobiercę w terminie sześciu miesięcy od dnia, w którym dowiedział się on o tytule swojego powołania. Z reguły oznacza to moment, gdy spadkodawca dowiedział się o śmierci spadkodawcy.
Przykład:
Pani Anna 14 grudnia 2017 roku dowiedziała się o tym, że z mocy ustawy dziedziczy po swojej zmarłej siostrze spadek, w skład którego wchodzi zadłużenie w wysokości 100 tys. zł. Pani Anna ma sześć miesięcy od tej daty, by odrzucić spadek po siostrze i uniknąć w ten sposób dziedziczenia długu.
Co, jeśli nie odrzucimy zadłużonego spadku?
Jeśli spadkobierca nie odrzuci spadku w tym terminie, to przyjmuje się, że nabył on spadek i będzie on ponosił odpowiedzialność za długi spadkowe. To, w jaki sposób spadkobierca będzie odpowiadał za długi spadkowe zależy od daty śmierci spadkodawcy:
Jeśli spadkodawca zmarł przed 18.10.2015 r., to brak złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku będzie oznaczał, że spadkobierca nabył spadek wprost, co oznacza, że będzie ponosił odpowiedzialność za długi spadkowe całym swoim majątkiem, chyba że jest osobą małoletnią, częściowo lub całkowicie ubezwłasnowolnioną.
Jeżeli spadkodawca zmarł 10.10.2015 r. lub później, brak złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku będzie oznaczał, że spadkobierca nabył spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że będzie ponosił odpowiedzialność za długi spadkowe do wysokości wartości majątku wchodzącego w skład spadku.
Przykład:
Pani Agnieszka odziedziczyła spadek, w skład którego wchodzi majątek w postaci samochodu o wartości 40 tys. zł. oraz zadłużenie z tytułu kredytu bankowego w wysokości 80 tys. zł. Ponieważ spadkodawca zmarł w 2016 roku, to pani Agnieszka odziedziczyła spadek z dobrodziejstwem inwentarza, co oznacza, że będzie odpowiadać za długi spadkowe do kwoty 40 tys. zł.
Jak odrzucić zadłużony spadek?
Oświadczenie o odrzuceniu spadku można złożyć u notariusza lub przed sądem. Odrzucenie spadku u notariusza jest sposobem szybszym, w przypadku sądu obecnie na samo wyznaczenie posiedzenia trzeba czekać kilka miesięcy.
Aby odrzucić spadek u notariusza, należy mieć akt zgonu spadkodawcy oraz dokument tożsamości.
W razie gdy chcemy odrzucić spadek przed sądem należy złożyć wniosek do sądu, który należy opłacić i dołączyć do niego akt zgonu spadkodawcy. Jeśli wniosek będzie prawidłowy, sąd wyznaczy posiedzenie w celu odebrania od spadkobiercy ustnego oświadczenia o odrzuceniu spadku. W ramach tego oświadczenia należy wskazać w szczególności, czy dziedziczenie nastąpiło na podstawie ustawy czy na podstawie testamentu, podać informację o dacie i miejscu śmierci spadkodawcy oraz jego ostatnim miejscu zamieszkania a także podać informacje o pozostałych spadkobiercach.
Czasem zdarza się, że o stwierdzenie nabycia spadku występuje wierzyciel np. bank składając odpowiedni wniosek do sądu i dopiero wtedy dana osoba dowiaduje się, że jest spadkobiercą. Co w takiej sytuacji? Osoba, która dowiedziała się o byciu spadkobiercą z wniosku złożonego przez wierzyciela może w piśmie procesowym złożyć wniosek o odrzucenie spadku i w takiej sytuacji sąd również wyznaczy posiedzenie w celu odebrania od spadkobiercy ustnego oświadczenia o odrzuceniu spadku. Inną możliwością jest udanie się do notariusza w celu złożenia u niego oświadczenia o odrzuceniu spadku a następnie przedłożenie takiego oświadczenia do sądu.
Uwaga! W takiej sytuacji należy pamiętać, by pismo do sądu z wnioskiem o przyjęcie oświadczenia o odrzuceniu spadku skierować niezwłocznie, z zachowaniem terminu, po uzyskaniu o tym, że jest się spadkobiercą. W przypadku wybrania odrzucenia spadku przed notariuszem należy pamiętać o konieczności zachowania terminu do złożenia takiego oświadczenia o odrzuceniu spadku.
Odrzucenie spadku w imieniu dziecka
Trzeba pamiętać, że jeżeli spadkobierca, który ma dzieci odrzucił zadłużony spadek, to zgodnie z prawem spadkowym w jego miejsce wchodzą dzieci, które stają się spadkobiercami. Dlatego w takiej sytuacji po odrzuceniu zadłużonego spadku w swoim imieniu konieczne jest odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci. Do tego, by to zrobić konieczne jest uzyskanie zgody sądu rodzinnego. W tym celu spadkobierca – rodzic, składa do sądu rodzinnego wniosek odpowiednio go uzasadniając, w szczególności wskazując, że w skład spadku wchodzą długi, które przewyższają jego wartość. Po wydaniu przez sąd rodzinny zgody w formie postanowienia po jego uprawomocnieniu się można złożyć w imieniu małoletniego dziecka oświadczenie o odrzuceniu spadku przed notariuszem.
Należy pamiętać, że dzieci pełnoletnie także będą dziedziczyć zadłużony spadek w razie jego wcześniejszego odrzucenia przez ich rodzica. W takiej sytuacji same muszą złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku, a jeżeli one mają małoletnie dzieci, będą musiały wystąpić do sądu rodzinnego o wydanie postanowienia zezwalającego na odrzucenie spadku w imieniu małoletnich dzieci.
Odrzucenie spadku po terminie
Zdarza się często, że wskutek nieznajomości prawa spadkowego spadkobiercy nie wiedzą o konieczności złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku w terminie sześciu miesięcy nie mając np. świadomości, że w skład spadku wchodzą długi. Dzieje się tak często w sytuacji, gdy członkowie rodziny zmarłego nie utrzymywali z nim bliskich relacji i nie mieli świadomości o jego złej sytuacji finansowej, w szczególności o tym, że był on osobą zadłużoną.
W takim wypadku spadkobierca, który działał pod wpływem błędu, wskutek czego nie złożył w terminie oświadczenia, może uchylić się od skutków prawnych jego niezłożenia i złożyć takie oświadczenie po terminie. Uchylenie się od skutków prawnych niezachowania terminu do złożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
Spadkobierca musi udowodnić przed sądem, że nie złożył oświadczenia pod wpływem błędu np. nie wiedział nic o długach spadkowych z uwagi na fakt nie utrzymywania bliskich relacji ze spadkodawcą. Należy przy tym pamiętać, że termin do uchylenia się od skutków prawnych w przypadku takiego błędu wynosi rok od jego wykrycia, ale w przypadku zadłużonego spadku najlepiej zrobić to bezzwłocznie.
Odrzucenie spadku – przykład
Przykład:
Pani Anna dowiedziała się, że jest spadkobiercą po swojej ciotce w czerwcu 2018 r. Przez okres roku nie składała żadnych oświadczeń co do przyjęcia lub odrzucenia spadku. W lipcu 2019 r. z wniosku o stwierdzenie nabycia spadku po ciotce złożonego przez bank – jej wierzyciela, dowiedziała się, iż była ona zadłużona na kwotę ok. 50 tys. zł. W takiej sytuacji pani Anna winna niezwłocznie przed sądem złożyć oświadczenie o uchyleniu się od skutków prawnych niezłożenia oświadczenia o odrzuceniu spadku z powodu błędu w postaci braku wiedzy o zadłużeniu zmarłej ciotki a następnie złożyć oświadczenie o odrzuceniu spadku.
W każdym z opisanych przypadków należy pamiętać, że odrzucenie spadku jest ostateczne dlatego każda decyzja co do tego winna być podjęta po rozważeniu wszystkich okoliczności danej sprawy. Zadłużony spadek winien zostać potwierdzony, by nie podjąć w tym zakresie pochopnej decyzji. Warto rozważyć skorzystanie z konsultacji prawnej u prawnika jak adwokat lub radca prawny.
Jeżeli ten artykuł Ci się spodobał lub pomógł prosimy o polubienie naszej strony w serwisie Facebook.
Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy prawnej w sprawie spadku, napisz do nas: biuro@prawo-krakow.pl ub zadzwoń: +48 514 089 599.
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. Nie należy podejmować na podstawie zawartych w nim informacji jakichkolwiek działań bez zasięgnięcia uprzedniej porady prawnej udzielonej na podstawie konkretnego stanu faktycznego. Artykuł uwzględnia stan prawny na dzień jego sporządzenia.