Zachowek
Kiedy ktoś umiera pozostawia po sobie spadek (majątek – w dużym uproszczeniu), który przechodzi na spadkobierców. Spadkobiercami zmarłego są osoby z jego rodziny. Zdarza się jednak, że, w przypadku sporządzenia testamentu, spadkobierca przekazuje spadek osobom spoza rodziny. Może też przekazać go tylko niektórym osobom z rodziny, inne pomijając w swoim testamencie. Czasem też spadkobierca przed swoją śmiercią „rozdaje” w całości lub w znacznej części swój majątek. W rezultacie tego w skład spadku nie wchodzi nic wartościowego.
W takim przypadku zachowek zabezpiecza najbliższą rodzinę spadkobiercy przed przysłowiowym pozostawieniem ich z niczym. Na mocy kodeksu cywilnego osoby pominięte mają prawo do zachowku – czyli części spadku, który dziedziczyliby na podstawie dziedziczenia ustawowego (gdyby nie sporządzono testamentu albo gdyby spadkobierca przed śmiercią nie rozdał swojego majątku.
Obliczenie zachowku
Przykład nr 1:
Jan Kowalski miał dwójkę dzieci, jego żona zmarła wcześniej. Obok dzieci Jan Kowalski prowadząc podwójne życie miał kochankę, której w testamencie przepisał swój cały majątek warty 1 milion złotych. Przy dziedziczeniu ustawowym każde z dzieci otrzymałoby po 500 tys. zł. Na podstawie zachowku każde z dzieci może żądać od kochanki Jana Kowalskiego 1/2 swojego udziału spadkowego, tj. 250 tys. zł.
A co jeśli przed śmiercią spadkodawca rozdał swój majątek?
W takim wypadku także przysługuje zachowek w wysokości koniecznej do otrzymania kwoty pieniężnej odpowiadającej zachowkowi, jednak pod pewnymi warunkami. Uwaga ! Nie wszystkie darowizny podlegają zaliczeniu na poczet zachowku.
Przykład nr 2:
Brat Jana Kowalskiego, Kazimierz Kowalski również miał dwójkę dzieci, a jego żona również zmarła wcześniej. Obok dzieci Kazimierz Kowalski, podzielając upodobanie swojego brata do podwójnego życia również miał kochankę, której przed śmiercią podarował cały swój majątek wart 1 milion złotych. Również w tym wypadku przy dziedziczeniu ustawowym każde z dzieci otrzymałoby po 500 tys. zł. Na podstawie zachowku każde z dzieci może żądać od kochanki Jana Kowalskiego 1/2 swojego udziału spadkowego, tj. 250 tys. zł. Jeśli jednak obdarowana pozbędzie się kwoty darowizny (np. przeznaczając ją na swój rozrywkowy tryb życia) i przestanie być wzbogacona, roszczenie dzieci wygaśnie.
Ile wynosi zachowek ?
Powyższy przykład odpowiada nam też na to pytanie. Otóż zachowek co do zasady wynosi połowę wartości udziału spadkowego osoby uprawnionej do zachowku, który by jej przypadł przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli uprawniony jest trwale niezdolny do pracy albo jeżeli zstępny uprawniony jest małoletni, zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego.
Kto jest uprawniony do zachowku?
Do zachowku uprawnieni są zstępni spadkodawcy (np. dzieci), małżonek spadkodawcy oraz rodzice spadkodawcy, o ile byliby powołani do spadku z ustawy.
Czy zachowek się przedawnia?
Roszczenie o zachowek jest roszczeniem majątkowym, które przedawnia się z upływem pięciu lat od ogłoszenia testamentu.
Roszczenie o zachowek przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.
Są to ogólne zasady dotyczące zachowku, obok których istnieje wiele reguł szczegółowych. W przypadku pytań zapraszamy do kontaktu.
Jeżeli ten artykuł Ci się spodobał lub pomógł prosimy o polubienie naszej strony w serwisie Facebook.
Jeśli masz pytania lub potrzebujesz pomocy prawnej, napisz do nas: biuro@prawo-krakow.pl
Niniejszy artykuł nie stanowi porady prawnej. Nie należy podejmować na podstawie zawartych w nim informacji jakichkolwiek działań bez zasięgnięcia uprzedniej porady prawnej udzielonej na podstawie konkretnego stanu faktycznego. Artykuł uwzględnia stan prawny na dzień jego sporządzenia.